Profesioni i elektroinstaluesit është profesion mjaft atraktiv dhe i cili sjellë të mira materiale, sa i përket karrierës duhet kujdes i veçantë në pune si instalues elektrik.

2.Detyrat dhe punimet kryesore të instaluesve elektrik në banesa civile

Detyrë e instaluesit elektrik në banesa civile (IEBC) është të bëjnë planin e instalimit elektrik, hapjen e kanaleve dhe vrimave, shtrirjen e kabllove apo përçuesve, vendosjen e kutive shpërndarëse, lidhjen e përçuesve, vendosjen dhe lidhjen e ndërprerësve dhe prizave, lidhjen e siguresave, vendosjen dhe lidhjen e njësorit me tarifor, instalimin e tokëzimit, vendosjen e Kutisë Kyçëse Kryesore (KKK) dhe vendosjen dhe lidhjen e kabullit të furnizimit deri te shtylla.

3.Mjedisi i punës

Mjedisi i punës së instaluesit elektrik duhet të organizohet në atë mënyre që kushtet për mësimin e profesionit të instaluesit elektrik në banesa civile (IEBC) duhet të jenë në përputhje me normat dhe standardet e parapara me ISO.

4.Kuptimi për rrymën elektrike

Elektroteknika është njohuria e prodhimit, bartjes, shpërndarjes së energjisë elektrike deri te shpenzuesit në vendin ku është e nevojshme: si në industri, bujqësi shkolla institucione, banesa civile dhe ngjashëm. Si fitohet energjia elektrike?: Energjia elektrike fitohet nga hidrocentralet, te+rmocentralet, energjia e erës (eulike) dhe centralet atomike (reaktorët nuklear).

5.Materialet kryesore që perdoren për intalime elektrike

Sa i përket klasifikimit të materialeve në instalimet elektrike ato munden të jenë nga materiali i bakrit dhe aluminit që përdorën sot për prodhimin e përçuesve elektrik. Përçuesit mund të klasifikohen në përçues të zhveshur dhe të izoluar. Përçuesit e zhveshur janë tela metalik dhe shufra me forma dhe seksion të ndryshëm pa izolime. Përçuesit e izoluar me material izolues janë nga izolimi polivinil kloruri (PP). Për lidhje të linjës nëntokësore shfrytëzohen përçuesit e bakrit, kurse për linjat mbitokësore ajrore elektrike shfrytëzohen përçuesit nga alumin-çeliku (aluqeli) (AlFe).

-Kabllot dhe përçuesit elektrik, standardet, llojet dhe vetitë e tyre

Kabllot elektrike shërbejnë për furnizim të shpenzuesve me energji elektrike, si dhe për bartjen e sinjalit elektrik apo optik.

Sinjali elektrik bartet me përçuesit e materialit të bakrit, ndërsa sinjali optik përmes fijeve të qelqit.

Për mbrojtjen e kabllove nga dëmtimet mekanike, termike, kimike dhe lloje të tjera të ndikimeve të ambientit rrethues përdoren gypat instalues. Roli i gypave instalues është edhe si preventivë ka mbrojtjen kundër zjarrit nëse shkaktohet nga djegia e kabllos, sepse gypat janë prej materialit që shumë vështir digjen. Gypat janë të ndërtuar nga PVC-ja ose polietileni si masë plastike ose nga metali dhe mund të jenë të ngurtë dhe të lakueshëm.

Përveç në mure gypat instalues tani vendosen edhe në dysheme si mënyrë më efikase për realizimin e instalimit elektrik në banesa civile.

Është e ndaluar të vendosesh telat direkt nën suva ose në nurature është i detyrueshme përdorimi i tubave mbrojtës nga materiali termoplastik.

Kutitë- kutinë shpërndarëse shërbejnë për lidhjen e qarqeve elektrike. Gjithashtu ato shërbejnërbejnë dhe për montimin e prizave dhe ndërprerësve.

Spinat- përdoren për furnizimin me rrymë të pasjeve elektrike me tension njëfazor nëpërmjet prizave njëfazore.

Tabela shpërndarëse- Degëzimet e ndryshme elektrike bëhen përmes tabelave për siguresa në madhësi të ndryshme sa i përket furnizimit për mbrojtje të intensitetit të rymës elektrike

Siguresat- Mbrojtjen e shpenzuesve nga lidhja e shkurtër dhe nga tej ngarkesa bëhet përmes elementeve serike të instalimeve elektrike që quhen siguresa.

Ndërprerësit elektrik- Në praktiken e instalimeve elektrike përdoren lloje të ndryshëm të ndërprerësve elektrik.
Ndërprerësi serik apo, (vargor) si element i instalimit elektrike shërben për kyçje-ç’kyçje të dy shpenzuesve prej një vendi.
Ndërprerësi alternativ vendoset zakonisht tek shkallët apo korridoret shpesh herë ndriçohen nga një ndriçues, mundësi e fikjes se atij ndriçuesi në fillim apo në mbarim të shkallëve apo korridorit.
Ndërprerësi kryqëzor është i ndërtuar në atë mënyrë që të mundësoi ndezjen-fikjen e poçit në shkallë ose te korridorit prej tri vendeve.
Sot ka ndërprerës që përdoren por shumë rrallë sepse në ketë përdorim hyn automati impulsive për shkallë të kateve apo korridoreve të gjata, ose edhe senzorët e lëvizjes ose edhe me anë të komandimit nga distance perms paisjeve teknologjike të ndryshme.

Prizat elektrike- njëfazore me tension 220V që vendosen mbi mur, zakonisht përforcohen me bulona të ndryshëm të cilët duhet të furnizohen me kabllo të rrymave njëfazore.

Ndriçimi- Për ndricim elektrik përdoren llampa të llojeve ndryshme elektrik.

Njehsori elektrik- përdoret për regjistrimin e energjisë së harxhuar.

Mjete e punës në instalimet elektrike mund të klasifikohen sipas nevojës duke filluar nga: Makina për hapjen e kanaleve në mure, pastaj përdoren çekanët e ndryshëm të cilët kanë përmasa të ndryshme për hapjen e dollapëve dhe kanaleve në instalimet elektrike, llojeve të ndryshme të kaçavidave, Çekiçë të ndryshëm, traparët, matrapikët dhe fleksat etj.

Në varësi të llojit të instalimit elektrik duhet të merren një mori masash mbrojtëse për të siguruar parrezikshmërinë të mjaftueshme, prandaj duhet t’i zbatojmë këto rregulla:

Në varësi të llojit të instalimit elektrik duhet të merren një mori masash mbrojtëse për të siguruar parrezikshmërinë të mjaftueshme, prandaj duhet t’i zbatojmë këto rregulla:
Mbyllja apo rrethimi dhe vendosja e pjesëve me shenja rreziku, përdorimi i tensioneve të vogla, izolimi i mire i pasjeve dhe kontrolli i kohë pas kohe, tokëzimi mbrojtës i kombinuar me ndërpres diferencial (FID).

Rëndësia e rregullave të mbrojtjes në punë qëndron se zbatimi i tyre lehtëson mënyrën e punës, unifikon proceset e montimit, bënë të lehtë përcaktimin e defekteve dhe ajo më e rëndësishme është se eviton rrezikun e goditjes nga rryma elektrike.
Kjo mund të arrihet duke zbatuar rregullat e instalimit nga shkaqet e ndryshme si mbingarkesa etj.

Analiza e skicave dhe skemave të thjeshta të instalimeve elektrike (me përcjellës, çelsa, priza, ndriçues, siguresa e tjera bëhet përmes shenjave dhe planit që jepet paraprakisht ku duhet të vendosen pastaj përmes planit dhe analizës së planit për skema të thjeshta vendosen prizat, ndërprerësit, siguresat e kutitë tjera.
Për interpretimin e skicave dhe skemave të thjeshta elektrike duhet fillimisht të kuptohen shenjat elektrike dhe përdorimi tyre në planet e banesave civile.
Sa i përket rëndësisë së skicave dhe skemave elektrike ato kanë rendësi të madhe sepse përmes tyre mundemi të implementojmë saktë dhe bukur lidhjet e qarqeve elektrike.

Për montimin e elementeve në panel zakonisht instaluesi elektrik duhet të krijoj lidhje të përçuesve elektrik për çdo element të instalimit elektrik duke u bazuar në fuqinë e pajisjeve dhe standardet e mbrojtjes së tyre në instalimet elektrike.

Prova funksionale për matje dhe kontroll bëhet me instrumentet matëse të quajtura multimeter universal, por ka mundësi që instrumentet të jenë të ndara sipas njësive matëse sipas matjeve elektrike. Ampermetër për Intensitet, Voltmetër për tension, Ometër për rezistencë elektrike por edhe si Avometer universal apo multimetër.

Llogaritja ekonomike në instalimet elektrike bëhet në bazë të përmasave të llojit të objektit dhe sipërfaqes së tyre.
Me instalimet elektrike të banesave civile (IEBC) duhet që të ju përmbahemi kritereve në të cilën hyn:

• Detyrat projektuese
• Përshkrimi teknik
• Llogaritja e seksionit të përçuesve
• Kalkulimet ekonomike të materialit për instalim si dhe
• Nëse nuk je në gjendje të llogaritësh shpenzimet nuk do të jesh në gjendje të llogaritësh çmimin e punës tënde. Kur fillon aktivitetin duhet të llogarisësh shpenzimet e sakta për çdo shërbim tendin.

Kostot mund të ndahen në këto elemente kryesore sipas imputove të ndryshme si:

• Kosto të stafit
• Kosto të materialeve
• Kosto të kapitalit etj.

[1] ”Instalime elektrike” , V.KOMONI,

[2] ” Instalues elektrik në banesa civile (IEBC)” , PAKET MESIMORE

[3] "Instalime elektrike dhe ndricim" , Bashkim Statovci